Gan nhiễm mỡ là gì?

Gan nhiễm mỡ là tình trạng trong đó lượng mỡ, chủ yếu là chất béo trung tính (triglyceride), tích tụ quá nhiều trong các tế bào gan. Thông thường, lượng mỡ trong gan chỉ chiếm khoảng 2–4% trọng lượng của gan. Khi tỷ lệ này vượt quá 5–10%, gan sẽ được xem là bị nhiễm mỡ.

Gan nhiễm mỡ có thể xuất hiện ở nhiều đối tượng, đặc biệt là người béo phì, người uống nhiều rượu bia hoặc mắc các bệnh rối loạn chuyển hóa như tiểu đường, mỡ máu cao. Bệnh thường không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu, khiến người bệnh dễ chủ quan.

Gan nhiễm mỡ được chia thành hai nhóm chính:

Gan nhiễm mỡ do rượu: Xảy ra ở người uống rượu bia thường xuyên và kéo dài

Gan nhiễm mỡ không do rượu: Liên quan nhiều hơn đến chế độ ăn uống, béo phì, tiểu đường hoặc các yếu tố di truyền

Mặc dù thoạt nghe có vẻ lành tính, nhưng nếu không kiểm soát tốt, gan nhiễm mỡ có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan và thậm chí là ung thư gan.

Gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không?

Nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ hình thành khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt quá mức cho phép. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng này, thường liên quan đến thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống hoặc các bệnh lý nền. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất.

Uống nhiều rượu bia

Rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây gan nhiễm mỡ do rượu. Khi nạp nhiều cồn, gan phải hoạt động liên tục để chuyển hóa, dẫn đến rối loạn chuyển hóa chất béo và khiến mỡ dễ dàng tích tụ trong tế bào gan.

Béo phì và thừa cân

Người bị béo phì hoặc thừa cân thường có nguy cơ cao mắc gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không do rượu. Lượng mỡ dư thừa trong cơ thể dễ xâm nhập và lắng đọng tại gan, làm tăng tỷ lệ mỡ trong gan.

Tiểu đường và rối loạn chuyển hóa

Người mắc tiểu đường type 2, rối loạn lipid máu hoặc hội chứng chuyển hóa thường gặp tình trạng đề kháng insulin. Điều này khiến gan dễ tổng hợp nhiều chất béo hơn, dẫn đến gan nhiễm mỡ.

Chế độ ăn uống mất cân đối

Ăn quá nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa, đường tinh luyện và tinh bột nhanh (như nước ngọt, bánh ngọt, thức ăn nhanh) sẽ làm tăng mỡ máu, từ đó thúc đẩy tích tụ mỡ trong gan.

Ít vận động

Lối sống ít vận động, ngồi lâu và không tập thể dục khiến cơ thể khó đốt cháy năng lượng dư thừa, làm tăng nguy cơ tích mỡ ở gan và các cơ quan khác.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc, như corticosteroid, thuốc điều trị ung thư hoặc thuốc hormon, có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa chất béo, dẫn đến gan nhiễm mỡ.

Nguyên nhân khác

Ngoài ra, yếu tố di truyền, suy dinh dưỡng, giảm cân quá nhanh hoặc mang thai cũng có thể làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không .

Gan nhiễm mỡ thường xuất phát từ những thói quen hằng ngày. Vì vậy, việc điều chỉnh chế độ ăn uống, duy trì cân nặng hợp lý và tăng cường vận động đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh.

Gan nhiễm mỡ gây mệt mỏi cho người bệnh

Triệu chứng gan nhiễm mỡ thường gặp

Gan nhiễm mỡ được xem là bệnh “thầm lặng” vì ở giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, khi lượng mỡ trong gan tăng lên hoặc bệnh tiến triển nặng hơn, người bệnh có thể gặp một số biểu hiện sau.

Cảm giác mệt mỏi, uể oải

Đây là triệu chứng khá phổ biến. Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng ngay cả khi không hoạt động nhiều.

Đau hoặc tức nhẹ vùng hạ sườn phải

Cảm giác đau âm ỉ hoặc tức nặng ở vùng bụng trên bên phải (vị trí gan) có thể xuất hiện do gan bị to ra hoặc viêm nhẹ.

Ăn uống kém ngon miệng

Người bị gan nhiễm mỡ có thể gặp tình trạng chán ăn, đầy bụng, khó tiêu, đặc biệt sau bữa ăn nhiều dầu mỡ.

Đầy hơi, khó tiêu

Do chức năng gan bị ảnh hưởng, khả năng chuyển hóa chất béo giảm, dẫn đến cảm giác chướng bụng, đầy hơi kéo dài.

Buồn nôn hoặc nôn

Một số người có thể gặp tình trạng buồn nôn nhẹ, đặc biệt sau khi ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc uống rượu bia.

Vàng da, vàng mắt

Triệu chứng này thường chỉ xuất hiện khi gan nhiễm mỡ đã tiến triển thành viêm gan hoặc xơ gan. Da và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng, kèm ngứa da.

Sút cân không rõ nguyên nhân

Trong một số trường hợp, người bệnh bị giảm cân mà không thay đổi chế độ ăn uống hay luyện tập.

Gan nhiễm mỡ giai đoạn đầu thường khó nhận biết do triệu chứng mờ nhạt. Vì vậy, khám sức khỏe định kỳ, siêu âm gan hoặc làm xét nghiệm chức năng gan là cách tốt nhất để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không?

Gan nhiễm mỡ được coi là bệnh lành tính ở giai đoạn đầu, khi lượng mỡ tích tụ trong gan chưa gây ra viêm hoặc tổn thương nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu không phát hiện sớm và kiểm soát kịp thời, gan nhiễm mỡ có thể trở nên nguy hiểm và dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Nguy cơ tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ

Khi lượng mỡ trong gan tiếp tục tăng, các tế bào gan dễ bị tổn thương và viêm. Lúc này, bệnh chuyển sang giai đoạn viêm gan nhiễm mỡ, làm suy giảm chức năng gan và gây ra nhiều triệu chứng khó chịu hơn.

Nguy cơ xơ gan

Viêm gan nhiễm mỡ kéo dài sẽ kích thích hình thành sẹo trong gan, được gọi là xơ gan. Xơ gan khiến cấu trúc gan bị thay đổi, chức năng gan suy giảm đáng kể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Nguy cơ ung thư gan

Xơ gan do gan nhiễm mỡ là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến ung thư gan, đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). Đây là biến chứng nguy hiểm và khó điều trị.

Tác động đến các cơ quan khác

Gan nhiễm mỡ, nhất là ở người mắc hội chứng chuyển hóa hoặc tiểu đường, có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ và rối loạn lipid máu.

Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

Ngay cả khi chưa xuất hiện biến chứng nghiêm trọng, gan nhiễm mỡ vẫn gây mệt mỏi, chán ăn, rối loạn tiêu hóa và giảm hiệu quả lao động, học tập.

Tóm lại, gan nhiễm mỡ không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể trở thành bệnh lý nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Việc phát hiện sớm, thay đổi lối sống và điều trị đúng cách có vai trò rất quan trọng để phòng tránh biến chứng.

Cần đi khám bác sĩ để có biện pháp kịp thời

Cách phòng ngừa và cải thiện gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ phần lớn liên quan đến chế độ ăn uống, sinh hoạt và thói quen hằng ngày. Vì vậy, việc điều chỉnh lối sống là phương pháp quan trọng giúp phòng ngừa cũng như cải thiện tình trạng bệnh. Dưới đây là những cách hiệu quả bạn có thể áp dụng.

Duy trì cân nặng hợp lý

Giảm cân an toàn, đều đặn giúp giảm lượng mỡ tích tụ trong gan. Nên đặt mục tiêu giảm khoảng 5–10% trọng lượng cơ thể trong vòng 6 tháng đến 1 năm thay vì giảm cân quá nhanh.

Ăn uống lành mạnh, khoa học

Hạn chế thực phẩm nhiều chất béo bão hòa như đồ chiên rán, thức ăn nhanh, thịt mỡ

Giảm lượng đường tinh luyện và tinh bột nhanh, như bánh ngọt, nước ngọt có gas

Tăng cường rau xanh, trái cây ít ngọt và thực phẩm giàu chất xơ

Ưu tiên sử dụng cá, thịt nạc, đậu hũ, ngũ cốc nguyên hạt để bổ sung đạm và khoáng chất cần thiết

Uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ quá trình trao đổi chất và thải độc gan

Hạn chế hoặc tránh hoàn toàn rượu bia

Rượu bia là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không và các biến chứng về gan. Ngay cả lượng nhỏ cũng có thể làm tổn thương gan ở người đã mắc bệnh.

Tập thể dục đều đặn

Tập luyện từ 30–45 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày mỗi tuần giúp đốt cháy năng lượng dư thừa, giảm tích tụ mỡ và hỗ trợ cải thiện chức năng gan. Các bộ môn phù hợp như đi bộ, đạp xe, bơi lội hoặc yoga.

Khám sức khỏe định kỳ

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không và kiểm soát các bệnh liên quan như tiểu đường, rối loạn mỡ máu. Nên kết hợp xét nghiệm men gan, siêu âm gan và kiểm tra chức năng gan.

Sử dụng thuốc theo chỉ định

Không tự ý dùng thuốc giảm cân, thuốc bổ gan hay thực phẩm chức năng khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ, vì có thể gây tác dụng phụ hoặc làm bệnh nặng hơn.

Kiểm soát các bệnh lý liên quan

Nếu đang mắc bệnh tiểu đường, rối loạn lipid máu hoặc huyết áp cao, cần tuân thủ điều trị để tránh làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ và các biến chứng.

Áp dụng đồng thời các biện pháp trên không chỉ giúp cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không mà còn nâng cao sức khỏe tổng thể, phòng tránh các bệnh mạn tính khác.